Alles is pluraal in deze paradoxale wereld

Deze website heeft als domeinnaam pluraal.nl en dat is niet voor niets. Ik geloof sterk dat onze wereld zo complex is geworden dat je niet langer kunt spreken van één waarheid, maar van meerdere waarheden. Ik geloof in een meervoudige werkelijkheid, die vaak zelfs paradoxaal is.

Mijn focus als stadsfilosoof ligt vanuit mijn persoonlijke fascinatie, mijn werk bij Aeres Hogeschool Almere en mijn achtergrond als planoloog op stedelijke regio’s: nu en in de toekomst. Met als insteek om nog fijner te kunnen wonen, werken en leven in een complexe stedelijke context. Juist in deze tijd met snelle technologische ontwikkelingen en nieuwe inzichten in duurzaamheid, en onder druk staande economische principes.

We moeten af van het traditionele groei-denken: van 'meer meer meer' naar beter. Vanuit nieuwe denkkaders, circulair handelen en slimme technologie, moeten we anders met stedelijke ontwikkeling omgaan.

Vanuit drie invalshoeken kijk ik naar actuele ontwikkelingen en hoe we daar, als professionals en als individuen in ons dagelijkse leven, mee om kunnen gaan voor een betere toekomst. Elke keuze heeft gevolgen. En dat zijn tegelijkertijd gewenste én ongewenste gevolgen. We leven in een paradoxale wereld, waarin alles gelijktijdig steeds beter wordt, maar de aarde en ons leven ook steeds meer onder druk komen te staan. Hoe ga je daar mee om?

Stadsfilosofie

Vanuit stadsfilosofie richt ik mij op twee kenmerken, namelijk individueel zwermen en levende steden.

• Individueel Zwermen - deze tijd lijkt heel individualistisch en op zich zijn we dat ook (meer dan ooit) - maar tegelijkertijd als zijn we als samenlevende massa helemaal niet zo eigenzinnig. Individueel zwermen gaat over eigen keuzes in doen en laten, maar dat we als samenleving toch als zwerm bewegen. Met alle boeiende gevolgen van dien. Ik blijf het fascinerend vinden dat de kern van de zwerm het tempo van veranderingen aangeven, maar dat de randen van de zwerm de richting bepalen: zowel van de voorlopers als van de achterblijvers. Hier gaat het Pareto-principe (80/20) achter schuil. Hier kan je veel gerichter mee omgaan als je veranderingen wilt bereiken.
• Levende steden gaat over onze fysieke omgeving, die in toenemende mate door sensoren en uitwisseling van (geo-)data op ons als bewoners reageert, en in toenemende mate energieneutraal en circulair is. Vanuit slimme systemen (A.I.) ontstaat er langzaamaan een eigen stedelijk bewustzijn: steden gaan letterlijk leven.
  Dit is in mijn optiek een logisch ordeningsprincipe: steden maken een logische evolutie door net als biologische organismen (in een ver verleden deden en nog steeds) doormaken. Het evolutieprincipe "survival of the fittest" - natuurlijke selectie door het best aangepast zijn - van Darwin gaat in mijn ogen ook echt voor stedelijke omgevingen op. 

Smart technologie

Vanuit de snelle opkomst van slimme technologie kijk ik naar steden door twee andere brillen: die van de digitale samenleving en die van smart cities.

• De digitale samenleving gaat over de invloed van de digitale verbindingslaag voor ons mensen onderling. Dat vraagt om nieuwe dialoog over de nut en noodzaak van deze technologie, maar ook zaken als data-ethiek en de inzet van A.I. binnen onze onderlinge contacten. Wat betekenen digitale assistenten als SIRI of Alexia op termijn? Wat gaat VR en AR voor ons betekenen als opvolger van de huidige scherm-gebaseerde technologie? Ook de opkomst van game-changers als robotica, drones en 3D-printing is interessant. Wat betekent dit alles voor de toekomst van werk en de ruimtelijke inrichting van steden?
• Smart Cities gaat over de exponentiële groei van big (open) data in steden door een snelle toename in sensoren (internet-of-everything) en toenemende mogelijkheden voor uitwisseling van (geo-)data door 5G en straks 6G en verder... Voor het eerst in de geschiedenis biedt real-time-data compleet andere inzichten in hoe stedelijke regio's echt werken. De mogelijkheden voor het analyseren en visualiseren van deze data geeft een stroomversnelling aan nieuwe inzichten en toepassingen voor een nieuwe stedelijkheid. Ook hier spelen game-changers als VR, AR, zelfrijdende auto's, robotica, drones, A.I. en 3D-printing een rol. Ik zie kansen én bedreigingen.

Circulair denken en handelen

Als laatste invalshoek – een circulaire wereld (passend bij de context van onze levende aarde), zie ik een duurzaam bewuste samenleving en de noodzaak tot ketendenken. Ik zie hierbij een boeiende paradox: we leven in overvloed, maar denken -helaas- nog in schaarste. Dit vraagt om nieuwe paradigma’s. Ook hier twee invalshoeken:

• Duurzaam bewust gaat over het persoonlijk handelen, dat grote impact heeft. Als we ons richten op de verborgen impact van ons dagelijks handelen heeft dat in een heel mensenleven een grote impact. En dat persoonlijk handelen is niet genoeg: het zal ook in organisaties een plek moeten krijgen. Er is daar -voor mij- weinig verschil tussen persoonlijk handelen en handelen binnen jouw organisatie. Maar helaas ligt dat niet zo simpel, zo blijkt in de dagelijkse praktijk. En daar moeten we het over hebben. Volgens mij is de tijd daar steeds meer rijp voor en kunnen systemen wel degelijk veranderen als we dat willen.
• Circulaire Regio’s gaat over ketendenken in productie en beheer. Het gaat om het koppelen van vraag-en-aanbod in grondstoffen, voorbij het 'afvaldenken' en is -wat mij betreft- dé eigentijdse manier van denken en handelen. Er is steeds meer verstedelijking op onze aarde, met grote bouwstromen en vraag naar grondstoffen met een grens aan wat de aarde kan leveren. We moeten daarom naar een nieuwe tijd van verschillende stromen in de regio, maar ook op wereldschaal. Ook hier speelt wat mij betreft inzicht "wat is wanneer waar" (vanuit geo-data) een cruciale rol om dit te bereiken.